Bibliografie, biografie en schrijversprentenboek in één

Bekijk hier het door Gerrit Borgers, Gerrit Kamphuis, Hans Werkman en P.J. Meertens samengestelde ‘Schrijversprentenboek Willem de Mérode‘ (PDF), ook beschikbaar op dbnl.org.

afbeeldingJaartalmaand/datumgebeurtenis/werktoelichting
geboorteakte Willem Eduard Keuning188701-09Geboortedatum Willem de MérodeWillem de Mérode wordt geboren in Spijk (provincie Groningen) aan de Hoofdweg-Zuid 6. Zijn werkelijke naam is Willem Eduard Keuning. Er is een gedenktekenplaat aangebracht naast de voordeur.
1887Literaire gebeurtenissen geboortejaar De MérodeIn 1887 was de literaire wereld in beroering door de esthetische revolutie van de Tachtigers. Kloos werkte aan zijn sonnetten, in Van Deijssels kast lag het manuscript van 'Een liefde', Gorter zat te schrijven aan 'Mei'. De Nieuwe Gids had naam gemaakt met het feuilleton 'De kleine Johannes' van Frederik van Eeden, Couperus had plannen voor een grote roman, Eline Vere, en Verwey schreef versluierd-homofiele gedichten op Kloos.

De Tachtigers waren in huize Keuning taboe; zij waren "heidens en revolutionair". In het gezin Keuning werd gelezen uit onder andere Guido Gezelle, J.J.L. ten Kate, Van Koetsveld en Da Costa.
Weekblad De Keuvelaar, opgericht door Jan Keuning in 18931893Oprichting arbeidersblad De Keuvelaar door de vader van Willem de MérodeJan Keuning richt het antirevolutionaire arbeidersblad De Keuvelaar op (blijft bestaan tot 1924)
Willem E. Keuning, tien jaar oud1897Overlijden van broers Hendrik en JanKort achter elkaar overlijden broers Hendrik en Jan aan tuberculose.
1898Literair aandachtsgebied De MérodeWillem leert de gedichten van Bilderdijk, Da Costa en Ten kate kennen.
1902Gezin Keuning verhuist naar GroningenIn 1902 verhuist het gezin naar de Noorderbuitensingel in Groningen, nadat vader Keuning een conflict krijgt met het schoolbestuur in Spijk. Hier woont Willem tot 1906. Hij haalde in de openbare leeszaal zijn hart op. Hier ontdekte hij een sonnet van Kloos, het sonnet dat hem uiteindelijk zelf aanzette om gedichten te gaan schrijven. Op 20 mei 1933 schrijft hij hierover aan Kloos.
1903Literair aandachtsgebied Willem de MérodeIn 1903 las De Mérode werk van Da Costa, Ten kate, De Genestet en Jan van Beers. In dikke schriften legde hij legde zijn eigen bloemlezingen aan van hun werk. Later kwamen daar ook Helene Swarth, Boutens en Kloos in te staan
1905Opleiding aan de KweekschoolIn 1905 begint Willem aan zijn opleiding bij de Kweekschool aan de H.W. Mesdagstraat te Groningen.Het was de bedoeling dat Willem letterkunde zou studeren, maar dit lukte niet vanwege zijn ziekelijke gestel. Van nood is hij uiteindelijk onderwijzer geworden.
1906Geslaagd voor onderwijzersexamenIn 1906 slaagt Willem voor het onderwijzersexamen. Zijn cijferlijstje:- lezen - 6- schrijven - 5*- rekenen - 6- Nederlands - 7- geschiedenis - 9- aardrijkskunde - 8- natuurkennis - 6- zingen - 7- tekenen - 6- opvoedkunde - 6- uitdrukken - 7
* Wellicht vanwege zijn onleesbare handschrift? 😉
1906Geboortejaar Ekko Ubbens
Willems latere muze Ekko Ubbens ("Okke") wordt in 1906 geboren (Uithuizermeeden).
1906Aanstelling onderwijzer Oude Pekela
In de notulen van de Christelijke Nationale School in Oude Pekela wordt na de sollicitatie van Willem opgenomen: '... ook de kennismaking met den heer Keuning was bevredigend geweest. Ook het advies van het hoofd der school was desgevraagd goed. Mr. Visser meent te mogen vertrouwen dat in den heer Keuning een flink onderwijzer verborgen is, die onder de nodige leiding goed kan worden ...'. Het is zijn eerste baan.
1907Willem de Mérode schrijft zijn eerste gedichtenDe eerste gedichten die De Mérode schreef, werden pas in de 21e eeuw in een schriftje gevonden door Hans Werkman, zijn biograaf. Deze vroegste gedichten verschenen postuum op de 75e sterfdag van De Mérode in 2014 in de bundel Dorp bij Zomeravond. Willem schrijft een gedicht op 16 juni 1907 en ondertekent dat met Guillaume.
1907Aanstelling aan de gereformeerde lagere school in UithuizermeedenNa een conflict op de christelijke lagere school in Oude Pekela, waar hij weigert zondagschoolonderwijs te even, solliciteert Willem met succes in Uithuizermeeden op het Groninger Hoogeland. Hij wordt genoemd per 1 mei 1907. Vanaf dan huurt hij kamers bij hospita mejuffrouw Van der Schaar aan Hoofdstraat 190 (toen: Provinciale Weg A 443). De aanstelling zal duren tot in 1924. De school stond aan Hoofdstraat 224.
1909Vriendschap Reind Kuitert
Willem heeft een goede vriendschap ontwikkeld met Reind Kuitert, die vier jaar jonger is. Zijn vriendschap met Reind drijft Willem iedere vrijdagmiddag naar Groningen. Hij stelt voor Reindt verschillende bloemlezingen samen uit de Nederlandse poëzie. Willem had verder geen enkele goede vriend, maar hij ontdekte in Reind literaire belangstelling, en zo groeide er een literaire vriendschap, die voor Willem bovendien homofiel bepaald was. Reind heeft zich pas vele jaren later gerealiseerd dat hij zoiets als Willems eerste liefde moet zijn geweest.
1911Schrijversdebuut in Ons TijdschriftWillem debuteert in Ons Tijdschrift onder het pseudoniem K. Hij begint met het uitwisselen van gedichten met J.A. Rispens.
1911Pseudoniem bedachtStelt met behulp van Reind Kuitert zijn pseudoniem Willem de Mérode vast, afgeleid van de naam Cléo de Mérode, de beroemde balletdanseres. Hij schrijft in dit jaar maar liefst 167 gedichten die hij allemaal naar Reind stuurt. Beïnvloeding door Gossaert, Boutens, Von Platen en Rilke.

"Soms kan ik Goassaert en Boutens zoo verrukkelijk vinden, dat ik er al mijn beroerdigheid om vergeet."
1914Opheffing Ons tijdschriftDe Mérode gaat in verschillende Nederlandse tijdschriften publiceren en verricht redactiewerk.
1915Publicatie dichtbundel Gestalten en stemmingenDe eerste dichtbundel van Willem de Méorde verschijnt (gedateerd 1916).
1915-1916augustus 1915 t/m juni 1916Aanstelling tot waarnemend hoofd der schoolKeuning fungeert bijna een jaar als waarnemend hoofd der school
1916Redacteur van Het GetijIn eerste instantie is De Mérode redacteur, later wordt hij gewoon medewerker. Hij ontmoet Ernst Groenevelt en Karels Wasch.
1918Begin vriendschap Ekko en JaapHet begin van de vriendschap met leerlingen Ekko Ubbens en Jaap Woltjer
1919Publicatie dichtbundel De overgave
1919Start correspondentie Jos. van WelyDe correspondentie met pater Jos. van Wely (dominicaan te Zwolle) begint.
1922Publicatie dichtbundel Het kostbaar bloed
1922Publicatie dichtbundel Het heilig licht
1922Kennismaking met kunstenaar Johan DijkstraEerste contact met de Groninger schilder Johan Dijkstra. Dijkstra tekent een portret van De Mérode.
1922Oprichting Opwaartsche WegenOprichting van het protestants-christelijke literair tijdschrift Opwaartsche Wegen met De Mérode als een van de belangrijkste medewerkers
1923Kunstreis door EuropaEerste Venetiëreis
1923Publicatie dichtbundel Kwatrijnen
1923Correspondentie Wilma VermaatDe eerste schriftelijke contacten met Wilma Vermaat. In hetzelfde jaar verschijnt haar roman over homofilie, 'Gods gevangene'.
1924Arrestatie en ontslag als onderwijzer Op 27 maart wordt De Mérode gearresteerd op basis van de verdenking van homoseksueel contact met een zestienjarige. Zijn ontslag als onderwijzer volgt daarop.
1924GevangennemingAcht maanden in het Huis van Bewaring te Groningen na het vonnis op 17 april 1924. Daarnaast de ontzegging tot het uitoefenen van zijn bevoegdheid tot het ambt van onderwijzer. De Mérode werd verdedigd door advocaat mr. Tjitte de Jong.

De Mérode werd op basis van het in 1911 ingevoerde wetsartikel 248-bis* veroordeeld.
1924Publicatie dichtbundel Ganymedes
1925Publicatie dichtbundel De rozenhof, kwatrijnen
1925De Mérode woont op verschillende adressenVia inwoning/logeert hij bij zijn broer Johannes in Leens en daarna in Bergum, bij Wilma Vermaat te Beekbergen en viamevrouw Mankes (de vrouw van schilder Jan Mankes) te Rotterdam, komt Willem in Eerbeek terecht. In Boerderij Huize Bergzicht aan de Wedinkerf 9 (toen: Ringlaan 50) huurt zijn broer Carel twee kamers voor hem bij hospita Doom-Van Helden.
1926Publicatie dichtbundel De donkere bloei
1926Overlijden vader Willem de MérodeJan Keuning, de vader van Willem overlijdt
1927Start correspondentie met Meertens en LutkieBegin van de correspondentie met P.J. Meertens en pater Wouter Lutkie.
1928Publicatie dichtbundel De verloren zoon
1929Publicatie dichtbundel De lichtstreep
1929Overlijden moeder Willem de MérodeElisabeth Keuning-Wormser, de moeder van Willem overlijdt.
1930Publicatie dichtbundel De steile tocht
1930Publicatie Esther (toneel) In 1934 wordt het toneelstuk opgevoerd door amateurs in onder andere Utrecht en Nijmegen. Er is ook een openluchtuitvoering in het Willem de Zwijgerplantsoen in Utrecht.
1931Publicatie dichtbundel Laudate Dominum, bloemlezing uit eigen werkTer ere van het dichtersjubileum van 20 jaar verschijnt de bloemlezing op 1 maart. Het wordt uitgegeven door vriend IJ. Jacobs te Scheveningen.
1931Bezoeken van Bert Bakker en Barend de GoedeBert Bakker en Barend de Goede komen regelmatig op bezoek bij De Mérode. Hij start een zeer frequente correspondentie met hen.
1932Publicatie dichtbundel Langs den Heirweg
1933Brief aan Willem Kloos
1933Publicatie dichtbundel Langs den Heirweg
1933Publicatie dichtbundel Chineesche gedichten
1933Publicatie dichtbundel De stille tuin
1933Waardering buiten protestantse kringenDe Mérode oogst lof van onder anderen Vestdijk, Ter Braak en Marsman.
1934Publicatie ‘Zie, hier ben ik’. Kerstboodschap 1934, libellenserie no. 47
Dichtbundel Kruissonnetten1934Publicatie dichtbundel Kruissonnetten
1934Publicatie dichtbundel Doodenboek
1934Publicatie dichtbundel XXX psalmenNa een uitgebreide ruzie met Uitgeverij Callenbach over de uitgave, verschijnt deze dan toch. In 1938 wordt De Mérode literair adviseur van de uitgeverij.
Dichtbundel Eenvoudige gedichten1935Publicatie dichtbundel Eenvoudige gedichten Dichtbundel met teekeningen van A. Molenaar, libellenserie no. 117
Dichtbundel Geestelijke liederen1935Publicatie dichtbundel Geestelijke liederen, bloemlezing
Willem de Mérode door Alfred Löb, 19361936Publicatie dichtbundel De kringloopJubileumbundel; op 1 maart viert De Mérode zijn 25-jarig jubileum als dichter. Alfred Löb schildert zijn portret.
1936Publicatie dichtbundel De wilde wingers, bloemlezing door Roel Houwink
1936Publicatie dichtbundel Tusschen ploeg en sikkel, verzen van het land
193615-05 t/m 18-05
Op reis met BramTweede Venetiëreis
Willem de Mérode in zijn kamer te Eerbeek (1936), foto ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum dichterschap1936Jubileum 25 jaar schrijver25-jarig jubileum als schrijver (25 jaar na het debuut in Ons Tijdschrift)
1936augustusWillem E. Keuning wordt geridderd in de Orde van Oranje-NassauOp 30 augustus 1936 wordt De Mérode vereerd met het Ridderschap in de Orde van Oranje-Nassau op eerdere voordracht door een aantal vrienden.
193630 oktober t/m 10 novemberEretentoonstelingEretentoonstelling van en over het werk van De Mérode in Utrecht.
Rijmprent De Pauw, Willem de Mérode1937Publicatie De Pauw, rijmprent
1937
Publicatie dichtbundel Ruischende bamboeDe Mérode ontvangt enthousiaste reacties van Vestdijk en Ter Braak op zijn nieuwe bundel.
1938Publicatie dichtbundel Kaleidoscoop
1938Publicatie dichtbundel De levensgift
1938-1939Dichtbui van vijf wekenIn vijf weken (tussen 30-12-1938 en 02-02-1939) schrijft Willem 71 gedichten. Daarna is hij doodziek. Zijn laatste gedicht schrijft hij op 2 februari 1939.
1939Publicatie dichtbundel Hunkering en heimwee, bloemlezing door Willem de Mérode uit de poëzie van protestantsch-christelijke en katholieke dichters

rouwkaart Willem Eduard Keuning
193922-05Overlijden Willem de MérodeNa zijn laatste dichtbui waarin hij 71 gedichten schrijft, is hij doodziek. Op 21 mei krijgt hij een beroerte en een dat later overlijdt Willem de Mérode in Eerbeek op 51-jarige leeftijd. Hij heeft dan een tijdlang last gehad van angina pectoris en kortademigheid. Hij is begraven in Eerbeek op de begraafplaats aan Coldenhovenseweg (2e afdeling, nr. 13).

* De Mérode werd op basis van het in 1911 ingevoerde wetsartikel 248-bis veroordeeld: de leeftijd waarop heteroseks voor volwassenen was toegelaten bleef 16, de leeftijd voor homoseks werd 21. Het artikel is in de jaren ’70 geschrapt omdat het discriminerend was voor LGBT’s. Zie ook: Waar zat De Mérode nu eigenlijk voor in het gevang?