Poëet. Protestant. Provinciaal. Pedofiel.
Verschenen in Katholiek Nieuwsblad, auteur onbekend.
Zo zou je Willem de Mérode kunnen karakteriseren, al kunnen de laatste twee ‘p’s onbedoeld neerbuigend overkomen. Het indrukwekkende van Hans Werkmans boek is nu juist dat het met sympathie beschrijft hoe Willem Keuning (1887-1939), zoals de Groningse dichter werkelijk heette, er in slaagde – zij het met vallen en opstaan – een leven te leiden dat trouw bleef aan zijn wortels en geaardheid.
Het lijkt in deze tijd nauwelijks nog mogelijk met sympathie te schrijven over een verklaarde pedofiel (of homoseksueel die valt op puberjongens, want daar gaat het hier om. De Mérode zelf maakte daar geen onderscheid in). Toch zien we hier een dichter en onderwijzer die zich als christen rekenschap geeft te lijden aan de “bitterzoete overvloed” van onmogelijke liefde, en daar de consequenties uit trekt. Weliswaar raakte De Mérode in 1924 betrokken bij een (homo)seksueel incident, waardoor hij een traumatiserende gevangenisstraf opliep, het stond voor hem vast dat zijn knapenliefde christelijk gesublimeerd diende te worden. Daar hebben veel jongens, die zijn liefde gebruiken konden, van geprofiteerd. Sommigen ervoeren pas na zijn dood dat hij pedofiel was, en niet zelden kwam dat als een schok. Dat vat de problematiek van seksueel getinte liefde samen: als het om zorg gaat, verdragen met name kinderen het element van eigenbaat niet.
De calvinistische literatuurcriticus Hans Werkman heeft een levenslange betrokkenheid bij de figuur van Willem de Mérode en diens oeuvre. Werkman is afkomstig uit Uithuizermeeden, hetzelfde Groningse dorp als waar De Mérode werkzaam was als onderwijzer. Dit boek is de bij- en omgewerkte versie van Werkmans eerdere biografie uit 1983 De wereld van Willem de Mérode.
Interessant zijn de katholieke links in De Mérode’s leven. Als dichter voelde hij zich tot het katholicisme aangetrokken. Zo onderhield hij contact met de priester Wouter Lutkie, met de Vlaamse dichter en pater Hilarion Thans en met de Zwolse dominicaan Jos. van Wely. De laatste was hem tot grote steun in zijn gevangenisperiode. De pater was geschokt, maar liet hem niet vallen. Hij probeerde De Mérode voorzichtig de Kerk in te geleiden, maar het calvinisme zat bij de dichter te diep.
Ik kan deze biografie alleen maar aanbevelen. Werkman schrijft zakelijk, maar citeert rijk, zowel uit brieven als gedichten. Het geheel leest als een trein. Je hoeft geen pedofiel als De Mérode te zijn, om toch geraakt te worden en als christen diens worsteling met het zondige zelf te herkennen.
0 reacties